Waarom Duitslands bekendste tech-investeerder Frank Thelen adviseert om juist nu te investeren

Zijn eerste bedrijf richtte hij op toen hij 18 was. Intussen is Frank Thelen een van de bekendste tech-investeerders in Duitsland. Hij steekt zijn mening niet onder stoelen of banken en is een gevraagd expert als het om digitalisering gaat. Met zijn beleggingsonderneming Freigeist Capital is de uit Bonn afkomstige, 44-jarige ondernemer altijd op zoek naar de ‘next big thing’, ook in Nederland. We spraken met hem over de kansen die de crisis biedt en waarom grensoverschrijdende samenwerking nu belangrijker is dan ooit.

Interview: Ruth van Doornik Foto’s: Freigeist Capital

Meneer Thelen, iedereen heeft het door de pandemie over de ontwikkelingen in de digitalisering die eigenlijk jaren geleden al hadden moeten plaatsvinden. Op het gebied van e-health is dat al merkbaar. Hoe is de stand van zaken in de sectoren smart industry, energie en mobiliteit? 
Elke sector profiteert op het gebied van digitalisering van de gevolgen van de pandemie. Dat komt simpelweg omdat medewerkers in hun home-office gedwongen zijn hun werkprocessen te digitaliseren. Hoe gefundeerder de digitale basis van een onderneming is, des te beter kunnen nieuwe technologieën, zoals kunstmatige intelligentie, internet der dingen enzovoorts benut worden. Voor de mobiliteitssector geldt nog een extra ‘voordeel’: omdat veel processen tot stilstand zijn gekomen, kunnen ondernemingen juist nu aandacht besteden aan onderwerpen waarvoor nooit tijd was. Daarom is mijn oproep aan alle industrieën die sterk onder de gevolgen van de crisis leiden: gebruik de tijd voor verdere ontwikkeling! 

Maar zullen bedrijven, met het oog op een drastisch teruglopende omzet, überhaupt in nieuwe technologieën investeren?
Dat hangt af van de mindset van de onderneming. Mijn advies is: wees moedig en investeer juist nu. Met nieuwe technologieën is automatisering mogelijk en dat betekent kostenvermindering. Degenen die nu hun kansen zien, profiteren bij de volgende crisis. De actuele situatie is een wake-up-call voor veel ondernemingen.

Hoe staan Duitsland en Nederland er, vergeleken met de rest van de wereld, op het gebied van digitalisering voor?
Nederland in elk geval aanzienlijk beter dan Duitsland. Hier heb je een functionerende e-government die door de bevolking goed geaccepteerd is. Daarvan kunnen wij in Duitsland alleen maar dromen. Als het gaat om de bereidheid nieuwe technologieën als motor voor economische ontwikkelingen te gebruiken, staat Nederland, volgens het IMD World Digital Competitiveness Ranking op de 6^e plaats, Duitsland neemt plaats 17 in. Veel Duitsers zien digitalisering helaas nog steeds als een bedreiging. 

Dat is ook goed te zien in de discussie over de corona-app. Waar komen die zorgen vandaan?
In Duitsland heerst een verkeerde opvatting van het thema data en privacy. Natuurlijk moet gewaarborgd zijn dat onze persoonlijke gegevens beschermd zijn, maar in het geval van de bekritiseerde corona-app is deze bescherming voor 100 procent gegarandeerd. Daarom erger ik mij aan de ongefundeerde afwijzing ervan door sommige mensen. Gegevensbescherming staat in Duitsland op de eerste plaats, de angst voor een controlestaat is vanuit historisch perspectief heel groot. En toch maken we allemaal elke dag gebruik van Google, Facebook en Amazon. 

Wat heeft u de critici van big data te zeggen?
Het enige dat ik kan zeggen is: doorzie de risico’s, maar verdiep je ook in de vele voordelen. Big data kunnen medische doorbraken mogelijk maken en vele mensenlevens redden. Het kan de doorstroming van ons verkeer verbeteren, de veiligheid op onze wegen vergroten en alle processen efficiënter maken. Voordat we principieel tegen data zijn, moeten we ons eerst van de mogelijkheden bewust worden.

Met het oog op sleuteltechnologieën dreigde Europa al vóór de pandemie de boot te missen. Wat moeten politiek en economie nu doen? 
Sterke sleutelindustrieën, de beste ingenieurs, technische topuniversiteiten; Europa beschikt over alle nodige competenties om op de gebieden KI, 3D-print of blockchain mee te doen en globale kampioenen te doen opstaan. Waar het aan ontbreekt zijn de politieke randvoorwaarden en het nodige kapitaal. We hebben zogenaamde sandboxes nodig, dus gebieden die politiek minder stringent worden gehanteerd, waarin bijvoorbeeld een blockchain-start-up zich kan ontwikkelen. Vooral KI is zo concurrerend dat we veel meer moeten investeren als we de VS en China willen bijhouden. We hebben het dan over sommen die de venture-capital branche onmogelijk alleen kan opbrengen. Er is kapitaal nodig uit écht grote potten. Met twee tot drie procent uit bijvoorbeeld de pensioen- of zorgverzekeringen zou technologie in Europa een grote stap naar voren kunnen zetten.

Hoe belangrijk is het om over de grenzen te kijken en gemeenschappelijk aan innovaties te werken?
Extreem belangrijk. Wij beschikken over een goed waardesysteem. Dat moeten we globaal uitdragen, zodat we als gelijkwaardige handelspartner tegenover de VS en China kunnen optreden. Hiervoor hebben we een sterke, Europese economie nodig en dat is alleen haalbaar als we nu progressief gemeenschappelijk op technologie inzetten. Daarvoor moet de samenwerking tussen onderzoeksinstituten en bedrijven in heel Europa gecoördineerd worden en moeten het vennootschaps-, handels- en belastingrecht uniform gemaakt worden. Dergelijke ontwikkelingen kunnen de grensoverschrijdende oprichting en financiering van start-ups radicaal vereenvoudigen en in Europa een oprichtingsgolf ontketenen.

De afgelopen weken hebben ook aangetoond hoe belangrijk korte leveringsketens zijn. Gaat Europa als productielocatie weer aan betekenis winnen?
Ik denk dat we door de ontwikkelingen op 3D-gebied in de toekomst minder gebruik zullen maken van lange leveringsketens. De technologie wordt steeds beter, de productiekosten zullen dalen en al snel zal het efficiënter zijn sommige onderdelen in Europa te printen. 

Investeren in tijden van crisis. Is uw focus als investeerder daardoor veranderd?
Nee, in tegendeel. Wij zijn er meer dan ooit van overtuigd dat nieuwe technologieën nodig zijn om toekomstige uitdagingen beter het hoofd te kunnen bieden. Aan de corona-crisis kun je dat goed zien: als er meer data en voordeligere, betrouwbaardere testen beschikbaar zouden zijn, zouden we betere beslissingen kunnen nemen – op feiten gebaseerd en zo nauwkeurig mogelijk. Als gevolg van de vooruitgang op het gebied van biotech zullen we in de toekomst sneller dan nu in de laboratoria een vaccin kunnen ontwikkelen, omdat speciaal ontwikkelde KI-toepassingen het daarvoor nodige proces simuleren en er daardoor meer testen parallel kunnen worden uitgevoerd.

“Hiervoor hebben we een sterke, Europese economie nodig en dat is alleen haalbaar als we nu progressief gemeenschappelijk op technologie inzetten”

Frank Thelen

Bij uw zoektocht naar interessante ondernemingen kijkt u ook over de grens. Wat valt u daar op?
Wij investeren in opkomende disruptieve technologie-start-ups. Daarvoor werken wij nauw samen met vooraanstaande technische universiteiten; we hebben ook regelmatig contact met de TU Delft om potentiële start-ups te signaleren en interessante onderzoeken te volgen. Nederland is voor ons zo aantrekkelijk, omdat de regering er flexibeler is. Er is veel minder weerstand om innovaties op de markt te brengen. 

Ook als het gaat om het oprichten van een bedrijf zijn Nederlanders actiever. Hoe kunnen Duitsers beter gestimuleerd worden?
Het ontbreekt ons Duitsers aan de moed om dingen consequent om te zetten. Op de universiteiten sluimeren vast en zeker veel ideeën, maar er is ook een bepaalde mindset nodig om deze projecten te realiseren. Wat wij nodig hebben zijn voorbeelden. Een Duitse Elon Musk of Jeff Bezos. Ondernemers die ons voordoen hoe zoiets werkt. Ik hoop dat in ons portfolio een paar kandidaten zitten die in de toekomst ook als zulke voorbeelden zullen dienen.

U bent een Tesla-fan, u neemt deel aan Lilium, de start-up in vliegende taxi’s en u heeft onlangs in de Nederlandse start-up Hardt Hyperloop geïnvesteerd. Wat vindt u zo fascinerend aan de mobiliteit van de toekomst?
Met het oog op het veranderende klimaat is het onze verantwoordelijkheid op emissie-arme mobiliteitsconcepten over te stappen. Bovendien wordt de behoefte aan mobiliteit steeds groter en door nieuwe ontwikkelingen ontstaat hier op dit moment een gigantisch optimalisatiepotentieel. Als wij onze actieradius dankzij een Lilium-vliegtuig of hyperloop met meerdere honderden kilometers kunnen vergroten, ontspant dat de woonsituatie in de grote steden. Met behulp van nieuwe technologieën kunnen we enorm bijdragen aan meer duurzaamheid  en levenskwaliteit. Daarom liggen deze thema’s mij zo na aan het hart. 

En hoe reizen we over tien jaar van A naar B?
Voor korte afstanden hopelijk met een Lilium-jet of e-auto, maar in elk geval met een systeem zonder verbranding. Voor middellange afstanden denk ik aan de hyperloop en voor lange afstanden zie ik waterstof als het meest zinvolle aandrijfmiddel, omdat het door zijn lage gewicht zowel vliegtuigen als schepen over langere afstanden in beweging kan houden. Maar ook accu’s worden efficiënter en milieuvriendelijker en kunnen daardoor voor steeds meer toepassingen gebruikt worden, ook in de mobiliteit.

Meneer Thelen, als u een blik op de toekomst werpt, hoe ziet de tijd na corona er in Europa uit?
Mijn devies is: de beste manier om de toekomst te voorspellen, is door haar zelf vorm te geven. Dat proberen wij met Freigeist. Ik hoop dat corona ons heeft wakker geschud. Europa heeft volgens mij te lang in een welvaartsslaap gelegen en was te traag om progressieve beslissingen te kunnen nemen. Het ging lange tijd te goed met ons. Nu moeten we iets doen. Ik hoop dat de crisis Europa samenbrengt en dat we die kans grijpen om in de ene of andere industrie weer de koppositie in te nemen.
.
.