Een nieuwe cultuur leren kennen kost tijd – zelfs als je ‘slechts’ naar het buurland verhuist

Ze komt uit Duitsland, spreekt vijf talen en woont en werkt al zestien jaar in Nederland, het land waar ze inmiddels verzot op is en zich vrijwel meteen thuis voelde. Toch duurde het ook voor Dani Buijtenhek even voor ze gewend was aan de Nederlandse manier van doen. Wij spraken haar over de Duits-Nederlandse cultuurverschillen en hoe ze als Duitse in Nederland haar communicatiebedrijf danibu opstartte.

Dani, hoe heb je de eerste tijd in Nederland ervaren?

Ik hou van de Nederlandse openheid, hoewel ik die in het begin als enigszins bot heb ervaren. Zo was mijn eerste ervaring met mijn buren niet bepaald als een warm bad. Ik woonde net een paar dagen in Nederland en de telefoon moest worden aangesloten. Dat zorgde ’s ochtends voor wat geluidsoverlast. De buurjongen had daar blijkbaar last van en belde aan. Voor ik het doorhad, had hij al een bak met water over mij heen gegooid. Veel directer zul je niet snel tegenkomen. Een extreem voorbeeld natuurlijk, maar de directheid van Nederlanders werd me snel duidelijk.

Dat is vrij heftig! Hoe ging het op professioneel vlak?

Ook op professioneel vlak kostte het tijd om de arbeidscultuur te leren kennen. Mijn eerste baan in Nederland was als expat voor DSM. Daar kreeg ik tijdens een beoordeling te horen dat ik het best goed deed. ‘Best goed’ klonk in mijn (perfectionistische) Duitse oren echter als ‘slecht’. Pas later hoorde ik dat ik een van de beste beoordelingen had gekregen – in Nederland worden over het algemeen geen tienen uitgedeeld: als je een tien waard bent, krijg je een zeven. Deze culturele mismatches duurden ongeveer twee jaar. Je kunt honderd boeken lezen over een andere cultuur, maar je zult het toch echt zelf moeten meemaken om het te begrijpen.

Maar je bent gebleven

Jazeker, ondanks mijn wat bizarre kennismaking met de buren (wat overigens helemaal is goed gekomen – we zijn nog steeds vrienden), vind ik Nederland ontzettend gastvrij en daarnaast is het voor ondernemers makkelijk om een bedrijf te starten.

Hoe was het om een bedrijf in Nederland te starten?

Een sprong in het diepe – maar dat zal voor een Nederlander niet anders zijn. Na 25 jaar in dienstverband als communicatie-expert bij verschillende internationale bedrijven over de hele wereld, zoals Danone, Roche, Adidas en DSM, besloot ik het roer om te gooien en ZZP’er te worden. Ik reisde voor werk de hele wereld over (wat super was), maar op een gegeven moment wou ik meer stabiliteit. Als je dan besluit om voor jezelf te beginnen is de eerste vraag: Hoe begin je? Ik wist niet eens waar de afkortingen KVK en btw voor stonden! Gelukkig is de innovatieve ‘entrepreneur spirit’ in Nederland een stuk beter dan in Duitsland en heb ik een Nederlandse man die veel kennis heeft van het ondernemerschap.

Maar als communicatie-expert ben je in Nederland niet de enige

Nee, ik moest dus eerst mijn niche vinden. Ik spreek vijf talen en heb veel ervaring in internationale communicatie en bedrijfsovernames (‘post-merger/integration’ communicatie) – daar wilde ik het mee proberen. Ik pakte het meteen grondig aan en ging samen met een brandexpert aan de slag met een brand book en businessplan. Als marketing- en communicatieprofessional wist ik hoe ik mijzelf goed op de markt kon zetten. Ik heb mijn bedrijf danibu dan ook altijd geleid alsof het een AEX is.

En je bent lid van de Duits-Nederlandse Handelskamer

Al sinds de oprichting van danibu en nog steeds met veel plezier! De Duits-Nederlandse Handelskamer is het beste voorbeeld van het feit dat Duitsland en Nederland elkaar perfect aanvullen. Ik zie de DNHK dan ook als bemiddelaar, op zowel economisch als cultureel vlak. Ik vind het grappig dat je tijdens de evenementen altijd weer dezelfde clichés hoort over bijvoorbeeld cultuurverschillen. De DNHK is de lijm die de verhalen verbindt: Best of both worlds.

Hoe meng je die verschillende culturen in je trainingen?

Dat hangt erg af van de samenstelling. Het zijn niet altijd Duitsers en Nederlanders die aan mijn trainingen deelnemen, soms organiseer ik trainingen met wel dertien verschillende nationaliteiten. Bij internationale communicatie is het vooral belangrijk dat je je doelgroep begrijpt – dat begint in mijn training al met de deelnemers onderling. Elke cultuur heeft z’n eigen stereotypes, bijvoorbeeld dat Italianen nooit op tijd komen of dat Nederlanders geen beslissing nemen. Wanneer dat negatieve associaties meebrengt, moeten die worden uitgesproken. Kloppen de stereotypes en hoe kijkt de Italiaan zelf tegen tijd aan? Ik weet vooraf echter niet of een groep hiervoor openstaat. 

Hoe zorg je dat deelnemers zich toch over stereotypen uiten?

Ik biedt de deelnemers een platform waar ze hun (voor)oordelen kunnen delen om zo wederzijds begrip te creëren. Daarbij gaat het vooral om drie thema’s: cultuur, karakter en gender. Daar zie je namelijk altijd weer dezelfde stereotypen terugkomen. Hiervan maak ik de deelnemers graag bewust. Door hierover met elkaar in gesprek te gaan, leren deelnemers bijvoorbeeld waarom vrouwen anders communiceren dan mannen en waarom een Duitser een project anders aanpakt dan een Nederlander. Ik hoor na de training dan ook vaak dat ze nu niet alleen de collega beter begrijpen, maar ook hun eigen man of vrouw. Dat is leuk om te horen.

Waar moeten Duitsers en Nederlanders om denken wanneer ze samenwerken?

Duitsers moeten bij het zakendoen met Nederlanders vooruitdenken. Voor veel Nederlanders kan het niet innovatief en snel genoeg. Hiërarchie is minder belangrijk – zo wordt de topvrouw van Shell Nederland, Marjan van Loon, in het tv-programma Jinek gewoon getutoyeerd. Dat haalt drempels weg.

En andersom?

Bij het zakendoen met Duitsers moeten Nederlanders eerst het vertrouwen winnen. Dat doe je door terug in de tijd te gaan: Wat heb je allemaal al bereikt en welke kennis heb je opgedaan? Duitsers houden van detailkennis, vooral op technisch gebied. Ze hebben niet voor niets zoveel uitgevonden en een sterke industrie opgebouwd. Daarnaast zijn Duitsers formeler ingesteld – dat geldt ook (wellicht in iets mindere mate) voor start-ups.

We kunnen rustig zeggen dat je beide nationaliteiten goed kent. Is er iets wat je na al die jaren in Nederland aan Duitsland mist?

In Nederland gaat alles snel. Innovatie is mooi, maar het is ook prima om even achterover te leunen voordat je op een nieuwe trend reageert – dat kan stress verminderen. Ik geloof dat je in Duitsland meer rust vindt. Maar zoals gezegd voel ik me hier thuis en blijf nog wel even!

 

Tekst: Hendrike Oosterhof
Foto: danibu

 

Wilt u ook lid worden van het grootste Duits-Nederlandse netwerk? Op de DNHK-website vindt u alle voordelen.